Program edukacyjny

 dla uczniów klas I- III  Szkoły Podstawowej w Kupnie:

 „ Uczymy się i programujemy”

Wstęp:

Programowanie to nie tylko zajęcia z informatyki. Polega na rozwiązywaniu określonych problemów, stosowaniu schematów, korzystaniu z instrukcji, działaniu „ krok po kroku”. Podczas zajęć lekcyjnych uczniowie każdego dnia wykonują określone zadania
w odpowiedniej kolejności. Jest to kodowanie, element programowania. Programowanie stało się obecnie ważną częścią nauczania
i obowiązkowym jego elementem, wraz z wprowadzeniem nowej podstawy programowej w 2017 roku. Jego głównym założeniem jest kształcenie umiejętności dedukcji, myślenia analitycznego i algorytmicznego.

Uczniowie uczą się rozwiązywania problemów przez:

• Określenie istoty problemu- rozpoznawanie, nazywanie problemu, zadawanie pytań.
• Rozłożenie problemu na części składowe
• Znalezienie określonych prawidłowości i reguł
• Eliminowanie rzeczy nieistotnych
• Tworzenie rozwiązania metodą – krok po kroku
• Znalezienie i ewentualne poprawienie błędów.

Takie umiejętności, jak analizowanie, planowanie, praca w grupie- będą przydatne w dalszym rozwoju dziecka.

Duży nacisk kładzie się więc  na kształcenie następujących umiejętności rozwiązywania problemów: przypisywanie znaczenia do znaku, znajdowanie rytmów i określonych prawidłowości, rozumienie związków przyczynowo- skutkowych i kolejności zdarzeń.

Podstawa programowa określa wymagania szczegółowe wobec treści nauczania w zakresie edukacji informatycznej na I etapie edukacyjnym jako np.:

Osiągnięcia w zakresie rozumienia, analizowania i rozwiązywania problemów. Uczeń:

– układa w logicznym porządku obrazki, teksty, polecenia (instrukcje) składające się między innymi na codzienne czynności;

– tworzy polecenia lub sekwencje poleceń dla określonego planu działania prowadzące do osiągnięcia celu;

– rozwiązuje zadania, zagadki, łamigłówki prowadzące do odkrywania algorytmów.

Charakterystyka programu:

W roku szkolnym 2017/18 w klasach I- III SP w Kupnie realizowane były zajęcia w ramach projektu finansowanego z funduszy europejskich: Razem odkrywamy świat programowania. Zajęcia prowadzone były w Sali komputerowej i cieszyły się dużym zainteresowaniem wśród uczniów. W związku z tym dla klasy II i III został opracowany i wdrożony program realizowany równolegle,
w wersji papierowej„ Uczymy się i programujemy bez komputerów”. Program tenzostał pomyślany tak, aby uczniowie wdrożyli się w świat programowania na zasadzie- koduję, chociaż nie zdaję sobie z tego sprawy. Elementy programowania zostały w nim włączone w zakres obowiązujących zajęć edukacyjnych. Zajęcia dla obu klas prowadzone były przez nauczycieli wychowawców: klasa III pani Irena Micek, klasa II pani Alicja Kret.W roku szkolnym 2018/19 nadal są te zajęcia kontynuowane w klasie III oraz wprowadzone na nowo w klasie I. Obecnie noszą one nazwę: Uczymy się i programujemy – Programowanie na dywanie. Zajęcia obejmują  różne ćwiczenia z programowania, w ramach edukacji polonistycznej, społecznej, matematycznej i przyrodniczej.  Uczniowie poznając różne treści programowe, uczą się jednocześnie umiejętności rozwiązywania problemów, analizowania zadań, szukania określonych prawidłowości i rozwiązań, rozumienia związków przyczynowo – skutkowych i kolejności zdarzeń.

Cele szczegółowe:

• Kształcenie u uczniów umiejętności logicznego myślenia i planowania pracy
• Zapoznanie uczniów z zasadami kodowania w oparciu o przykłady z życia codziennego, działania według podanej instrukcji. Wprowadzenie pojęć: instrukcja, plan działania.
• Zapoznanie z umownymi znakami wykorzystywanymi w programowaniu (strzałki- w lewo, w prawo, w dół, w górę)
• Rozwijanie umiejętności klasyfikowania, stosowania określonego kodu. Pojęcia: kod, zakodować, odkodować.
• Wprowadzenie pojęcia- pętla w programowaniu ( powtarzalność kroków, stosowanie coraz trudniejszych rozwiązań)
• Kształcenie umiejętności kodowania matematycznego z wykorzystaniem liczebności zbiorów, działań na liczbach, pojęć przestrzennych itp.

Metody i formy pracy:

• Aktywizacja uczniów
• Zachęcanie do nauki przez zabawę
• Stopniowanie trudności
• Stwarzanie wszystkim uczniom równych szans
• Stopniowanie trudności wprowadzanych zadań
• Pokaz, oglądowa, „burza mózgów”.

Praca: indywidualna i grupowa.

Środki dydaktyczne: karty pracy, ilustracje, kratownica do projektowania, strzałki, zadania o charakterze problemowym, przysłowia, karty z ilustracjami, kubki plastikowe, plansze do gier i kodowania, kostki, pionki,instrukcje z kodami, krzyżówki, magiczne kwadraty, wykresy, kratownice do projektowania, plansze z labiryntami, historyjki obrazkowe, zagadki, puzzle, tabelki,wykreślanki, teksty z lukami, testy wyboru, kolorowanki z kodem,  podręczniki dla klas I – III, rzutnik, komputer… .

Realizacja programu obejmuje zajęcia z edukacji polonistycznej, edukacji społecznej, edukacji matematycznej i edukacji przyrodniczej oraz zajęcia dodatkowe.

Ćwiczenia z programowania są wprowadzane w dowolnym czasie, według uznania nauczyciela, jako: wprowadzenie do zajęć, zainteresowanie tematem,utrwalenie wprowadzonych treści lub sprawdzenie stopnia opanowania wiadomości.

Treści programowe:

• Czytanie i opracowywanie tekstów, ćwiczenia w mówieniu i w pisaniu, ćwiczenia gramatyczno- ortograficzne z elementami wiedzy o języku. Opracowywanie lektur- bohaterowie, wydarzenia, tytuły. Ćwiczenia ortograficzne – utrwalenie zasad pisowni wyrazów z ó, u, ż, rz, h, ch. Ćwiczenia gramatyczne – części mowy, rodzaje zdań. Ćwiczenia doskonalące technikę czytania
  i czytanie ze zrozumieniem.Polska, symbole narodowe, uroczystości i święta państwowe. Zwyczaje i obrzędy związane z świętami: Boże Narodzenie, Nowy Rok, Wielkanoc oraz obchody ważnych uroczystości, jak Dzień Babci i Dziadka, Dzień Matki, Dzień Dziecka…
• Określanie wzajemnego położenia, porównywanie i porządkowanie przedmiotów, rozpoznawanie figur geometrycznych, klasyfikowanie przedmiotów według określonej cechy, symetria osiowa, działania na liczbach, rozwiązywanie grafów, tabelek, prostych działań z okienkami, dodawanie i odejmowaniew zakresie 30 bez i z przekroczeniem progu dziesiątkowego, porównywanie liczb z użyciem znaków: <, >, =, rozwiązywanie zadań tekstowych. Umiejętności praktyczne – mierzenie, liczenie pieniędzy, odczytywanie godzin na zegarze, pojęcia: dni tygodnia, miesiące, pisanie dat….
• Zmiany w przyrodzie w poszczególnych porach roku. Życie roślin i zwierząt: w ogrodzie, w polu, w lesie, w parku. Warstwy lasu.Zachowanie w lesie. Rodzaje krajobrazów. Składniki krajobrazu. Rośliny uprawiane w Polsce. Zbiorniki wodne, życie
  w wodzie. Drzewa liściaste i iglaste w Polsce. Podział i grupowanie organizmów: ssaki, ptaki, płazy, gady, owady. Ochrona przyrody. Środki transportu. Bezpieczeństwo w domu, w szkole, w drodze do i ze szkoły. Pojęcie zdrowia, zasady higieny.

 

 

Tematyka i przykłady ćwiczeń z programowania:

• Wprowadzenie nowej litery:– Dokończ szlaczek według własnego pomysłu.

– Napisz wyrazy po śladzie. Otocz pętlami sylaby według podanego kodu.

– Przeczytaj tekst i podkreśl literę, np. ę, ą…..

– Zaprojektuj podaną literę w albumie liter.

• Utrwalenie poznanych części mowy: – Pokoloruj wyrazy według podanego kodu.
• Pisownia wyrazów z „rz”: – Wykonaj rysunki do podanych wyrazów, np. jarzębina, żołądź, liście, orzech….., zapamiętaj ich pisownię.
• Pisownia wyrazów z „h”: – wykreślanka wyrazowa, krzyżówka.
• Poznajemy bohaterów lektury: np. Kubuś Puchatek – krzyżówka, plątaninka wyrazowa, rebusy.
• Bohaterowie lektury: Zaczarowana zagroda:– tablica multimedialna, puzzle, krzyżówka.

– Na podstawie wiersza „ Lokomotywa” rozwiąż krzyżówkę i odczytaj hasło. Uzupełnij nim zdanie, np. Autorem wiersza jest Julian……………….

• Ćwiczenia ortograficzne: – Letnia ortografia – wykonaj rysunki do podanych wyrazów: morze, słońce, plaża, góry, żaglówka, wędrówka. Przeczytaj zdania, uzupełnij brakujące litery.
• Pisownia wyrazów z „ó” i „u”: – Uzupełnianie luk w tekście.

– W podanych wyrazach wpisz brakujące litery.

– Wykonaj rysunki do wyrazów, np. śnieg, lód, mróz, łyżwy, wróbel, choinka. Zapamiętaj ich pisownię.

• Sprawdzian znajomości opracowanych lektur: – Odkoduj tytuły utworów. [ np. KrólowaŚniegu, Kubuś Puchatek…]
• Mądrość zawarta w przysłowiach: – Odkoduj treść przysłów zgodnie z instrukcją.
• Rozpoznajemy poznane części mowy:– Znajdź w tekście pt. W lesie po 5 czasowników, rzeczowników i przymiotników. Zapisz je w tabeli.

– Przeczytaj wyrazy. W każdym wierszu wkreśl ten, który nie pasuje do pozostałych. Jaką wspólną nazwę nadasz wyrazom
w każdym wierszu.

–

• Utrwalenie wiadomości o rzeczowniku: – Pokoloruj według kodu: osoby, zwierzęta, rośliny, rzeczy.
• Rozpoznajemy zdania: oznajmujące, pytające i wykrzyknikowe: – Test wyboru. Uzupełnienie zdań znakami przestankowymi.
• Bohaterowie z bajek i baśni: – Odczytaj kody i napisz obok każdego rysunku imię dziecka, którego one dotyczą.

– Przyjrzyj się obrazkom. Pokoloruj tylko te, które pochodzą z tej samej bajki np. Kopciuszek.

• Doskonalenie czytania ze zrozumieniem: – Przeczytaj tekst, następnie uzupełnij brakujące elementy na rysunku.

– Przeczytaj uważnie tekst. Podkreśl właściwe odpowiedzi [ test wyboru].

– Przeczytaj wyrazy. W każdym wierszu wkreśl ten, który nie pasuje do pozostałych. Jaką wspólną nazwę nadasz wyrazom w każdym wierszu.

• Kodujemy Święta Bożego Narodzenia: – Zakoduj na planszy drogę od Mikołaja do prezentów.

– Zakoduj choinkę, wybieraj tylko pola z literą O.

– Połącz kropki, rozpoczynając od zaznaczonego miejsca. Staraj się rysować bez odrywania ręki ( but Mikołaja, choinka).

• Kodujemy Święta Wielkanocne: – Pokoloruj wielkanocną pisankę według instrukcji: np. całe jajko na pomarańczowo,
  na środku kurczątko, nad nim trzy czerwone linie, pod nim dwa zielone zygzaki.
• Kodujemy nasze symbole narodowe:– Odczytaj kody strzałkowe i narysuj flagę Polski. Pomaluj rysunek zgodnie
  z instrukcją.

– Z liter zamieszczonych na fladze ułóż wyraz mówiący o uczuciach do ojczyzny.

– Uzupełnij opis godła narodowego podanymi przymiotnikami.

• Pory roku: – Pokoloruj wiosenny obrazek. W krzyżówce wpisz nazwy zaznaczone na obrazku cyframi od 1 do 9.

– Oblicz działania umieszczone na wiosennym parasolu. Pokoloruj jego części według kodu, np. 19 + 10 = 9 (czerwony).

• Zmysły: – Połącz nazwy zmysłów z odpowiednimi rysunkami.
• Stolice Polski: – Odgadnij rebusy. Wpisz nazwy kolejnych stolic Polski.
• Bezpieczne ferie: – Przyjrzyj się obrazkom. Pokoloruj tylko te, na których dzieci bawią się bezpiecznie.
• Zwierzęta żyjące w lesie: – Połącz zwierzęta z ich tropami.

– Pokoloruj pożywienie, które leśniczy dostarczy zwierzętom leśnym w czasie zimy.

• Składniki krajobrazu:– Zamaluj kółka na taki kolor, jakim są zaznaczone składniki krajobrazu na mapie.
• Układ Słoneczny:– Ponumeruj planety w kolejności od Słońca. Wpisz właściwe litery. Odczytaj ich nazwy.

– Wybierz z ramki i zapisz wyrazy, które tworzą rodzinę wyrazu: kosmos.

• Aspekt kardynalny i porządkowy liczby: – W których wagonach będą siedziały dzieci? Przeczytaj tekst w chmurkach
  i połącz wagon z pasażerem.

– Ponumeruj kolejno czapki. Odpowiedz na pytania i wpisz liczby w kratki, np. Która z kolei jest czapka żółta?

– Sarenka szuka drogi do karmnika. Możesz jej pomóc kolorując wszystkie okienka z wynikiem np. 9.

• Prawa i lewa strona: – Uzupełnij rysunek według podanej instrukcji.
• Liczby parzyste i nieparzyste: – Labirynt liczbowy- znajdź drogę do celu, wynik jest liczbą parzystą.

– Oblicz i pokoloruj tylko te żaglówki, na których wynik dodawania jest liczbą parzystą.

• Pojęcie zbioru i podzbioru: – Skreśl element, który nie pasuje do danego zbioru.

– W każdym rzędzie skreśl zbiór, który nie pasuje do pozostałych.

• Rozpoznawanie figur geometrycznych: – Idź w kierunku, który pokazuje strzałka. Rysuj wykonane kroki w kratkach.

 – W każdym rzędzie pokoloruj tę figurę z kolei, którą wskazuje liczba.

 – Zakoduj w pięciu ruchach swoją trasę na planszy z figurami geometrycznymi.

– Pokoloruj rysunek. Policz z ilu figur go utworzono.

– Dokończ rytm wykorzystując podane figury geometryczne.

• Oś symetrii: – Dorysuj drugą połowę motyla i identycznie pokoloruj dorysowany fragment.

– Narysuj podany rysunek w większych kratkach, zacznij od kropki.

 – Narysuj podane wzory tak, jakby były odbite w lustrze.

– Dorysuj drugą część każdego obrazka po drugiej stronie przerywanej linii.

• Dodawanie i odejmowanie liczb: – Wyprowadź biedronkę z labiryntu. Możesz przechodzić tylko przez bramki, dla których wynik wynosi 8.

 – Poszukaj drogi do parku linowego. Idź drogą, na której wynik dodawania i odejmowania wynosi 7.

– Uzupełnij piramidę, dodawaj dwie liczby obok siebie, a wynik  wpisz nad nimi.

 – Oblicz i odczytaj hasło, uzupełnij tabelę.

 – Znajdź drogę od bociana do żaby, oblicz tylko działania na dodawanie.

• Obliczanie działań z użyciem grafów: – Policz i uzupełnij okienka oraz elementy w zbiorach.

– Uzupełnij działania  na ślimaku, wpisz wyniki w puste okienka.

• Mierzenie długości: – Zmierz drogę, jaką musi pokonać żółw, aby dojść do miski z wodą.

 – Odczytaj z wykresu długość podanych klocków i wpisz wyniki w okienka pod klockami.

 – Masz przed sobą trasę wyścigu kolarskiego. Oblicz długość każdego z etapów, skorzystaj z podanych informacji.

• Dni tygodnia: – Uzupełnij zdania odpowiednim dniem tygodnia: Dziś jest…. Wczoraj był…. Jutro będzie…

 – Wytnij i dopasuj elementy do siebie. Uzupełnij zdanie. Na puzzlach są……

• Liczby do 20:– Połącz liczby większe od 3, a mniejsze od 13. Pokoloruj powstały obrazek.

– Masz trzy kwiatki z liczbami. Uzupełnij pozostałe płatki tak, aby po ich dodaniu wynik był równy 20.

• Miesiące:– Rok ma 12 miesięcy. Rok na kartce z kalendarza zgubił 2

3 miesiące. Wpisz ich nazwy w ramki i połącz z miejscem, w którym powinny stać.

• Pory roku: – Odszukaj literki, a potem cyfry wskazane przez szyfr. Kratkę, w której się skrzyżują, pokoloruj. A może znasz pozostałe pory roku? Napisz ich nazwy.
• Działania z okienkami: – W bibliotece na półkach ustawiono książki. Po ile książek trzeba dołożyć, aby na każdej półce było ich 30.
• Pisanie dat: – Masz kartkę z kalendarza. Zaznacz na niej dzień 13 lutego, 6 lutego oraz dzień imienin Walentego. Uzupełnij tabelkę wpisując datę i dzień tygodnia.

 – Uporządkuj podane daty od najwcześniejszej do najpóźniejszej.

• Odczytywanie wskazań termometru: – Przyjrzyj się wykresowi i uzupełnij zdania…..
• Zegar: – Narysuj na każdym zegarze wskazaną godzinę.
• Zwierzęta i rośliny w parku: – Wykreślanka – np. zakreśl nazwy zwierząt, które są ssakami,

 – zakreśl nazwy ptaków,

 –  zakreśl nazwy drzew liściastych itp.

• Poznajemy ssaki i ptaki domowe: – Wykreślanka wyrazowa, krzyżówka.
• Sport to zdrowie! Poznajemy różne dyscypliny sportowe:– Odkoduj podaną informację, według podanego kodu,
  a dowiesz się, jakie dyscypliny sportowe uprawia się zimą.
• Warstwy lasu:– Napisz a tabeli po 5 nazw roślin występujących w poszczególnych warstwach lasu.

– Wpisz do krzyżówki nazwy zwierząt żyjących w lesie.

– Wykreśl nazwy grzybów jadalnych. Ułóż z rozsypanki wyrazowej i zapisz zdanie rozkazujące: [ Zbieraj tylko te grzyby, które dobrze znasz!]

• Jak należy zachowywać się w lesie: – Obejrzyj rysunki. Sowy dają ci dobre rady dotyczące zachowania się w lesie. Ułóż zdania z rozsypanek wyrazowych i napisz je pod rysunkami.
• Poznajemy życie na polu: – Wpisz do krzyżówki nazwy zwierząt przedstawionych na obrazkach. Można je spotkać w polu.
• Łańcuch pokarmowy:– Obejrzyj rysunki i utwórz trzy łańcuchy pokarmowe występujące w polu, w lesie i w ogrodzie.
• Rośliny uprawiane w Polsce:– Wykreślanka: zbożowe, okopowe, oleiste, włókniste.

– Na podstawie rysunków wpisz do tabelki nazwy roślin uprawianych w Polsce.

– Odgadnij zagadki. Napisz rozwiązania [ ziemniaki, buraki cukrowe, dynia]

• Drzewa liściaste i iglaste w Polsce: – Tablice demonstracyjne, krzyżówki, eliminatki wyrazowe.
• Poznajemy rzeki w Polsce: – Poszukaj na mapie, a następnie w zapisanych literach wykreśl nazwy rzek.
• Znaki drogowe: – Zamaluj na ilustracji, odpowiedni kolor sygnalizacji świetlnej.

 – Pokoloruj kratki według podanego kodu, a dowiesz się, jakie znaki drogowe powinny być blisko szkoły.

• Zmiany w przyrodzie w różnych porach roku:– Masz cztery identyczne obrazki. Pokoloruj je tak, aby każdy przedstawiał inną porę roku.
• Woda.Życie w wodzie: – Nazwij jednym wyrazem rysunki przedstawione w zbiorach. Wpisz je do krzyżówki, a dowiesz się, co jest wszystkim potrzebne do życia.
• Środki transportu:– Przeczytaj zagadki. Połącz je strzałkami z odpowiednimi rysunkami.

Przedstawione w naszym programie  przykładowe ćwiczenia z zakresu programowania, mogą być inspiracją do uatrakcyjnienia zajęć lekcyjnych. Pobudzają one ciekawość, sprawiają dzieciom ogromną satysfakcję, uczą współdziałania.  Wiele takich propozycji znajduje się w podręcznikach szkolnych i różnych opracowaniach dla dzieci. Warto je wprowadzać i wykorzystywać podczas pracy
z uczniami na każdej lekcji.

Literatura:

– Zasoby edukacyjne: Scholaris, podręczniki szkolne,

– Zbiór zadań z matematyki –  „ Matematyka z uśmiechem” Elżbiety    Jordanowskiej,

– Ei System: „ Programowanie w ruchu”

– Program Edukacji Wczesnoszkolnej –  Wydawnictwo MAC Edukacja.

Opracowanie:  Irena Micek  i Alicja Kret

 

.